Δεν
ξέρω πόσα είδη φιλοσοφικών θεωρήσεων
υπάρχουν στον κόσμο. Κάθε φορά άλλωστε
που κάποιος, έχοντας διαθέσιμο χρόνο ή
χρήμα, πιστεύει ότι μπορεί να καλύψει
τις φυσικές ή μεταφυσικές ανησυχίες,
βγάζει και από μία. Βλέπετε τα λυμένα
προβλήματα δημιουργούν το πρόβλημα του
όλα πάνε καλά (κατά τον λαό «κάποιο λάκκο
έχει η φάβα»). Βέβαια αυτό είναι λίγο
αφοριστικό, αλλά αν το καλοσκεφτούμε
ποτέ δεν φιλοσόφησε κανένας που είχε
τον αγώνα της επιβίωσης σαν αναγκαστική
προτεραιότητα. Ακόμα και η λαϊκή φιλοσοφία
είναι παράγωγο της ταβέρνας και του
καφενέ, δηλαδή γνήσιο παιδί του ελεύθερου
χρόνου. Αυτή η παραδοχή βοηθά να
καταλάβουμε και την αξία του ανθρώπου
στο να μεγαλουργεί, άσχετα με την
κοινωνική του θέση αν οι συνθήκες τον
ευνοούν. Το κακό είναι πως οι νηστικοί
και οι κουρασμένοι αυξάνονται παράλληλα
με την αύξηση του πληθυσμού και σε τέτοιο
βαθμό που μειώνουν τα ποσοστά όσων
σκέφτονται και όσων φιλοσοφούν. Οι
εχθροί της σκέψης άλλωστε έχουν κάνει
άριστη δουλειά σ’ αυτόν τον τομέα μιας
και ο άβουλος μπορεί να μετατραπεί άνετα
σε εργαλείο. Μια ελεύθερη σκεπτόμενη
κοινωνία όπως και να χει καθιστά τον
αρχηγό άχρηστο και διακοσμητικό στοιχείο.
Κατά συνέπεια αυτό σημαίνει ότι για να
μπορείς να κυβερνάς οι πρώτοι που πρέπει
να ξεπαστρέψεις είναι αυτοί που
σκέφτονται. Βέβαια το κακό είναι ότι μ’
αυτόν τον τρόπο επειδή οι άνθρωποι ως
εργαλεία άσκησης της εξουσίας απαξιώνονται
ως οντότητες οδηγούνται ή στην οργή ή
στην αδιαφορία με αποτέλεσμα να τρίζει
ο θρόνος του κάθε αυτόκλητου «σωτήρα».
Γι αυτό αν θες να ελέγχεις τα πάντα το
πρώτο που έχεις να κάνεις είναι να βάλεις
χέρι στις δεξαμενές της σκέψης π.χ.
εκπαιδευτικό σύστημα. Οι σελίδες
κοινωνικής δικτύωσης και έκθεσης ιδεών
είναι επίσης το τελευταίο και πιο
τρανταχτό παράδειγμα. Δεν είναι τυχαίο
ότι μετά την 11η Σεπτεμβρίου όλοι οι
εξυπηρετητές κρατάνε αντίγραφα των
δεδομένων που κοινοποιούμε για δύο
τουλάχιστον χρόνια με σκοπό το έλεγχο
και την άμεση επέμβαση σε περίπτωση
«κινδύνου». Ίσως και τα άτυχα θύματα
αυτού του συμβάντος να είναι η δαπάνη
αυτής της σκοπιμότητας. Βλέπετε το ότι
δεν διακρίνω διαβόλους δε σημαίνει ότι
αναγνωρίζω αγγέλους στα κέντρα διαχείρισης
της εξουσίας. Η φιλοσοφία λοιπόν που
πάντα ήταν σε κόντρα με την εξουσία (ή
σε σύμπνοια όταν έπρεπε να επιβιώσει
με κλασικό παράδειγμα τον Αριστοτέλη)
στηρίζεται σε τρία σημεία αναφοράς. Την
βούληση, το πεπρωμένο και τον σκοπό.
Υπάρχει
και η φιλοσοφία της σήμανσης, αλλά αυτή
λειτουργεί σαν κόλλα που συνδέει τα
τρία προηγούμενα, όταν αυτά οδηγούν σε
αδιέξοδο. Η βούληση ας πούμε λέει πως
ό,τι κάνουμε στην ζωή μας είναι καθαρά
θέμα προσωπικών μας αποφάσεων. Έλα όμως
που ένα τυχαίο γεγονός μπορεί να έρθει
και να ανατρέψει το τι σκεφτόμασταν και
ό,τι θέλαμε να πράξουμε; Και αν δεχτούμε
ότι η ζωή μας είναι προδιαγεγραμμένη
από τυχαία γεγονότα που συνθέτουν το
πεπρωμένο, τότε πώς εξηγείται ότι
πετυχαίνουμε αυτό που πραγματικά
θέλουμε; Κι αν η ζωή μας έχει έναν σκοπό
τότε πώς η τύχη και η βούληση τον ευνοούν
ή τον ανατρέπουν ανάλογα με τις «θαρραλέες»
αποφάσεις μας, την «καλή» ή την «κακή»
μας τύχη; Η βούληση ας πούμε γεννά θεωρίες
που έχουν ευνοήσει όπως ο βολονταρισμός
και ο «υπεράνθρωπος» αλλά και ταυτόχρονα
την έχουν καταστρέψει όπως ο εθνοσοσιαλισμός
και ο «υπάνθρωπος».
Η
μοιρολατρία όταν έγινε σκοπός γέννησε
τον χριστιανισμό που κατέστρεψε την
αρχαιότητα αλλά ήταν και το ελατήριο
του ντετερμινισμού και του ουμανισμού
που οδήγησε στην κουτσή αλλά σίγουρα
ανθρωπιστική αναγέννηση. Η δεξαμενή
της μοιρολατρίας πρόσφερε την απέχθεια
που παράγει τον σοσιαλισμό, που
αναδημιουργεί την ορθολογιστική
αντιμετώπιση του κακομοίρη σαν πολιτικό
ον, αλλά παράλληλα οδηγεί στην επαναστατική
βούληση από την μια και στην μοιρολατρική
προσωπολατρία από την άλλη. Η πανίσχυρη
βούληση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας
τσακίζεται από τους στωικούς (αυτήν την
άποψη υιοθέτησαν οι χριστιανοί παρά
την ιστορική παραχάραξη) που κηρύττουν
την αδυναμία σαν αρετή και φέρνουν την
μοιρολατρία του μεσαίωνα. Τα παραδείγματα
της αλλόκοτης αυτής ροής των σημείων
είναι εντυπωσιακά όπως εντυπωσιακό
είναι και πως το μυαλό ξεφεύγει από τις
δεδομένες αισθήσεις και πλέοντας στο
άγνωστο βρίσκει τον προορισμό του.
Η
θεωρία της σχετικότητας τσακίζεται
στην γέννηση της από τα θεωρήματα της
μη πληρότητας δηλαδή συγκρούεται ο
Αϊνστάιν από το Γκέντελ δύο επιστήμονες
που είναι φίλοι και πίνουν το τσάι τους
κάθε απόγευμα. Πως δηλαδή δύο άνθρωποι
με εντελώς διαφορετικές απόψεις είναι
φίλοι προσκείμενοι ο ένας στον άλλον
έχοντας τόσο αντίθετες γνώμες που σε
άλλες καταστάσεις θα οδηγούσαν σε σφαγή;
Ακόμα πιο περίεργο είναι ότι πολλοί
άνθρωποι έχασαν την ζωή τους για πιο
ασήμαντες φιλοσοφικές διαφωνίες για
παράδειγμα αν το Άγιο πνεύμα πορεύεται
και από τον υιό. Τελικά το αστείο είναι
πως μια φιλοσοφική περιγραφή του τι
είναι άνθρωπος μπορεί να γελοιοποιηθεί
από μια μαδημένη κότα (Διογένης); Αν και
σήμερα είχα μόνο ερωτήσεις σε ένα μόνο
μπορώ να καταλήξω. Οι τρεις βασικοί
φιλοσοφικοί πόλοι αναγνώστες μου θα
βασανίζουν τα ανθρώπινα μυαλά για
χρόνια. Το ζήτημα είναι πως κάθε τι που
έλκεται στις άκρες είναι καταδικασμένο
να αποτύχει μιας και χρειάζεται τα άλλα
δύο για να υπάρχει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου